Περί Άρεως

Όλα περί Άρεως ΘΕΟΣ ΑΡΗΣ

Ο 'Αρης ήταν γιός του Διός και της 'Ηρας. Κατ'άλλους δε, ήταν μόνο της 'Ηρας, άνευ συνουσίας ανδρός, επειδή, αφού γέννησε ο Ζεύς την Αθηνά μέσα από το κεφάλι του, η 'Ηρα ζήλεψε και γέννησε κι αυτή τον Αρη για να εκδικηθεί τον Δία (γι'αυτό και ονομάστηκε "Απάτωρ" όπως η Αθηνά "Αμήτωρ"). Η Θεά Ανθούσα είχε δώσει στην 'Ηρα ένα άνθος, το οποίο όταν το μύρισε έμεινε έγκυος στον 'Αρη, μόνο από την οσμή. Κατ' άλλους δε, ήταν γιός του Διός και της Ενυούς, γι'αυτό ονομάσθηκε και Ενυάλιος.

Εννήθη και ανετράφη στην Θράκη, και τροφός αυτού ήταν μία Θρακιώτισσα γυναίκα, η Θηρώ. Γι'αυτό οι Λάκωνες τον ονομάζουν και 'Αρην Θηρειτάν. Κατ' άλλους δε, τον μεγάλωσε και τον διαπαιδαγώγησε ο Πρίαπος, που πρώτα του έμαθε την ορχηστρικήν κι έπειτα την πολεμικήν (τέχνη). Ο Πρίαπος (ήτον είς των Τιτάνων, ή των Ιδαίων δακτύλων ;;;) και βλέποντας τον 'Αρη να είναι Θαρραλέος και υπέρμετρα σκληρός, τον εκπαίδευσε πρώτα με την ορχηστική τέχνη, στις γρήγορες κινήσεις και τις πολεμικές στροφές, κι έπειτα με την πολεμική τέχνη, όπου έγινε ανίκητος και αμίμητος. Ετσι, προς τιμήν του, ωνομάσθη Θεός του πολέμου, και ο πόλεμος απ'αυτόν, 'Αρης. Για τα δίδακτρα, διέταξε η Ήρα να δίδωνται στον Πρίαπο το ένα δέκατο των λαφύρων από κάθε πόλεμο και μάχη. Κατ'άλλους δε, τον ανέθρεψε η Ενυώ και γι'αυτό ονομάσθηκε Ενυάλιος. Κατ'άλλους, ήταν κάποιος πολεμικός ήρωας της Θράκης, που ονομάζονταν Ενυάλιος. Σ'αυτόν λέγεται, ότι πήγε ο 'Αρης, όταν ήταν ακόμα νέος, και ζήτησε να φιλοξενηθή προσωρινά στο σπίτι του. Ο Ενυάλιος του είπε ότι δεν δέχεται κανέναν κατώτερό του στα πολεμικά. Ο 'Αρης του είπε ότι πρέπει να τον δεχτή, γιατί ήταν ανώτερός του. Ο Ενυάλιος δεν τον πίστεψε και ήρθαν σε μονομαχία, όπου τον σκότωσε ο 'Αρης με την ρομφαία, ή τον πλήγωσε μόνο. Ετσι ωνομάσθηκε Ενυάλιος.

Ο 'Αρης ήταν όμως μέγας, τολμηρός, ορμητικός, ανδρείος, και μεγαλόφωνος, ώστε τρόμαζε όλο το εχθρικό στράτευμα μόνο με την φωνή του, διότι φώναζε τόσο δυνατά και άγρια, όσο φωνάζουν μαζί χίλιοι άνθρωποι. Το δε άρμα αυτού, το έσερναν δύο αγριώτατοι Ιπποι, Δείμος και Φόβος ονομαζόμενοι. Ηνίοχο δε, είχε την Ενυώ και υπασπισταί την αδελφή Εριδα και τους γιούς του Δείμο και Φόβο ονομαζόμενους και αυτούς. Κάποιοι ονομάζουν έτσι τους Ιππους του και κάποιοι άλλοι τους γιούς του. Κατ'άλλους, είχε υπασπιστές την Βοή και τον Θυμό. Φαίνονταν δε, και αυτός άγριος και καταπληκτικός.

Οπως λέγεται, ότι ο Αρης ήταν εφευρέτης της πανοπλίας και της στρατιωτικής παρατάξεως στις μάχες. Γι'αυτό και πιστεύονταν ότι ήταν ο Θεός του πολέμου ανάμεσα στους δώδεκα Ολύμπιους Θεούς, και αλληγορικά, απέδιδαν σ'αυτόν την εφεύρεση του πολέμου.

Αυτός λοιπόν βγήκε πρώτος στον πόλεμο κατά των Γιγάντων, επειδή σε όλους τους πολέμους των Θεών, αυτός είχε την πρώτη τάξη των προμάχων σαν προφυλακή. Ο Τυφών όμως τον νίκησε, και μάλιστα οι Αλωείδαι τον αιχμαλώτισαν και τον φυλάκισαν, έως ότου τον ελευθέρωσε ο Ερμής. Σ'εκείνη την φυλακή έμεινε δεκατρείς μήνες.

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΜΥΘΩΝ ΘΕΟΥ ΑΡΕΩΣ

Επειδή ο Αρης εμοίχευε την Αφροδίτη γυναίκα του Ηφαίστου, μαθαίνοντάς το αυτό ο Ηφαιστος, κατασκεύασε δεσμούς άλυτους και άρρηκτους, οι οποίοι ήταν είδος δικτύου, πλεγμένο τόσο λεπτό που δεν φαίνονταν. Το έστησε λοιπόν αυτό, στο κρεβάτι, και έφυγε να εργασθεί στο σιδηρουργείο του. Μετά από λίγο, ο Αρης βρίσκοντας την ευκαιρία, εγυμνώθη κι έπεσε στο κρεβάτι. Το ίδιο έκανε και η Αφροδίτη, και δέθηκαν και περιπλέχθηκαν με τους δεσμόυς, ώστε ήταν αδύνατο να λυθούν. Ο αποσυμβολισμός αυτού του μύθου είναι ότι η τέχνη και η πανουργία θα επιβληθούν και θα νικήσουν την ωμή βία και το πάθος. Ο Αρης είχε μεν έναν υπηρέτη, τον Αλεκτρύονα, και τον έβαλε να φυλάει στην πόρτα του σπιτιού, μήπως και έρθει κανείς. Αυτός όμως κοιμήθηκε, και βλέποντας ο Ηλιος τον Αρη να μπαίνει στο σπίτι, έτρεξε να ειδοποιήσει τον Ηφαιστο. Και βρίσκοντας αυτούς δεμένους, κάλεσε όλους τους Θεούς, για να ντροπιάσει τους μοιχούς. Οι Θεοί, βλέποντάς τους σ' αυτή την κατάσταση, δεμένους και γυμνούς, πρώτα γέλασαν, και ύστερα με θαυμασμό σχολίασαν το πώς ο χωλός Ηφαιστος κατάφερε να παγιδεύσει τον ακαταμάχητο και ακράτητον Αρη, με την τέχνη του. Οι Θεές όμως, δε θέλησαν να δούν αυτό το θέαμα, γι'αυτό και δεν πήγαν. Τέλος ο Ποσειδώνας, παρακάλεσε τον Ηφαιστο και τους έλυσε. Ομως επειδή δεν υπέφεραν άλλο την παρουσία των Θεών, ο Αρης έφυγε στην Θράκη. Οργισμένος με την απροσεξία του δούλου του, τον μεταμόρφωσε στο ομόνυμο όρνεο, τον πετεινό. Γι'αυτόν το λόγο φωνάζει όταν πλησιάζει ν'ανατείλει ο Ηλιος, θυμούμενος εκείνο το περιστατικό, για να ειδοποιήσει τον αυθέντη του ότι πλησιάζει ο Ηλιος. Η δε Αφροδίτη, έφυγε στη Κύπρο. Λέγεται δε, ότι ο Ηφαιστος δεν ήθελε να τους λύσει, ζητώντας από τον Αρη να πληρώσει τα προγαμιαία και νυφικά δώρα, τα έδνα, όπως τα λέγαν, τα οποία έδωσε αυτός στην Αφροδίτη. Επειδή όμως έγινε εγγυητής ο Ποσειδών, ο Ηφαιστος τους έλυσε.

Ο "μεγασθενής και άλκιμος δαίμων" ο "Ενυάλιος" Αρης, αντιπρωσωπεύει το αχαλίνωτο πάθος, την επιθετικότητα και την κάθε τυφλή εκβολή ωμής ενέργειας (που δεν είναι βέβαια μόνο "πολεμική). Ο Αρης, κατά τους Ελληνες, ημερεύει μόνο από την ερωτική δύναμη της Αφροδίτης (η οποία κατά την Θηβαϊκή λατρεία των δύο Θεών, θεωρείται νόμιμη σύζυγός του, το ίδιο και στην Αθήνα όπου ο Ηφαιστος σχετίζεται περισσότερο με την Αθηνά) που μόνο αυτή μπορεί και τον "βιάζει", τον δαμάζει και γεννά από την ένωση μαζί του την Αρμονία. Ο αποσυμβολιμός αυτού του Μύθου είναι θεμελιώδης για την ζωή. Μόνο ο Ερως και η Αγάπη μπορούν να ενωθούν με την ωμή βία, την αλλόγιστη δύναμη και να γεννηθεί η Αρμονία. Δηλαδή από μία θέση και μια αντίθεση γεννάται η Σύνθεση. Αυτή είναι και η αρχή της διαλεκτικής. Αλλωστε, ας μην ξεχνάμε πως αυτή η ίδια η Συμπαντική Αρμονία, αποτελεί όπως σωστά λέει ο Εμπεδοκλής μία εναλλασσόμενη δράση Αγάπης και Φιλονικίας - (Σύμφωνα με μια πολύ υστερότερη παραλλαγή της μυθικής "συνεύρεσης" του Αρεως με την Αφροδίτη, θα γεννηθούν από αυτήν οι Ερως και Αντέρως. "De Natura Deorum" (3.59) του ρωμαίου Κικέρωνος). Επίσης ημερεύει συχνά και μπροστά στα δημιουργικά έργα της Δηούς-Δήμητρος. Στο κατ'εξοχήν "πεδίο δικαιοδοσίας" του, στην Αμεση Σύγκρουση, νικάει τους πάντες, πλην της Αθηνάς, δηλαδή πλην της Σύνεσης και της Σοφίας. Η Σοφία λοιπόν πάντα επιβάλλεται της ωμής βίας.

ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΘΕΟΥ ΑΡΕΩΣ

Ο Αρης είχε μία θυγατέρα την Αλκίππη, την οποία εβίαζε ο γιός του Ποσειδώνος Αλιρρόθιος. Αυτόν τον σκότωσε ο Αρης, σε μια πηγή στο ιερό του Ασκληπιού στην Αθήνα. Ο Ποσειδώνας κάλεσε τον Αρη να κριθεί από τους δώδεκα Θεούς, οι οποίοι και τον άφησαν ελεύθερο, εφ'όσον τον δικαίωσαν για την πράξη του. Και αυτή λένε, ότι ήταν η πρώτη κρίση περί φόνου, που έλαβε χώρα σ'εκείνο το μέρος, το οποίο ονομάσθηκε Αρειος Πάγος, διότι ενώ εκρίνονταν ο Αρης, έμπηξε το δόρυ του εκεί. Ο Αρης είχε πάρα πολλά παιδιά. Αλλοι λένε ότι γυναίκα του ήταν η Νηριήνη, όμως δεν αναφέρεται πουθενά ότι είχε παιδιά μαζί της. Από την Αφροδίτη, γέννησε την Αρμονία, τον Ερωτα ή Αντέρωτα, τον Δείμο και τον Φόβο. Από την Αστερόπη, τον Οινόμαον. Από την Κελαινώ τον Λύκο. Από την Κυρήνη τον Διομήδη. Από την Αστυόχη τον Ιάλμενο και τον Ασκάλαφο. Από την Οτρηϊρη την Ιππολύτη. Από την Χρύση τον Φλεγύα. Από τη Νύμφη Βιστώνιδα τον Θειρέα. Από την Μερόη τον Παρθάονα. Από την Ηβη τον Ζήσιο. Από την Θήβη την Ευάδνη. Από την Σίτη τον Βιθυνό.Από την Μεναλίππη τον Παρθενοπαίο. Από την Κριτοβούλη τον Παγγαίο. Από την Ελίκη τον Στρυμόνα. Από την Θεογόνη τον Τμόλο. Αγνωστο με ποιές άλλες τον Βίσωνα, τον Πύλο, τον Μώλο, τον Θέστιο, την Χαλύβη, τον Οξυλο, τον Σίθωνα, τον Εύηνο, τον Κύκνο, τον Μελέαγρο, άλλον Κύκνο, την Αταλάντη, και πολλούς άλλους. Υιός του επίσης ήτο ο Αλαλαγμός. Εξ ου και πολεμική κραυγή αλα αλα ή αλαλαγμός.

ΛΑΤΡΕΙΑ ΑΡΕΩΣ

Επίκλησις Αρεως γίνεται μόνο όταν όλες οι εναλλακτικές λύσεις εξαντλούνται και απομένει η Αμεση Σύγκρουση. Οι δύο ιερείς του Αρεως ("πυρφόροι") προχωρούν μπροστά από τον συνταγμένο στρατό πριν την επίθεση, κι εξακοντίζουν τις δάδες του Θεού κατά των εχθρών. Στην ειρήνη, οι επικλήσεις είναι μόνο εξευμενιστικές, προς έναν Θεό τον οποίο φοβούμενοι ακόμα και οι κατ'εξοχήν πολεμιστές Σπαρτιάτες, τον απεικονίζουν αλυσσοδεμένο. ".. και πόθησε Θεέ την ειρήνη που μεγαλώνει τους νέους και μας χαρίζει την ευτυχία" (κατάληξη Ορφικού Ύμνου, "Υπέρ Αρεως"), "θάρρος χάρισέ μου μακάριε, να κρατιέμαι στους σωτήριους θεσμούς της ειρήνης, αποφεύγοντας τις μάχες με τους εχθρούς μου και τους βίαιους θανάτους" (κατάληξη Ομηρικού Ύμνου, "Εις Αρεα").

Παλαιότατα (διαδόθηκε από τη Θράκη), κέντρο λατρείας του ήταν στη Βοιωτία η Θήβα, της οποίας οι κάτοικοι κατά την μυθική παράδοση, ήταν απόγονοί του. Στην Κρήτη τελούσαν πολεμικές εορτές προς τιμήν του, ονομαζόμενες "Εκατοφόνια". Ιδιαίτερα τον τιμούσαν στη Λακωνία. Αλλοι συνοδοί του (εκτός του Δείμου και του Φόβου) ήταν η Ιριδα με σύμβολο τον αναμμένο πυρσό, και οι Κήρες (;), δαίμονες που σκόρπιζαν την καταστροφή στα πεδία των μαχών.

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΘΕΟΥ ΑΡΕΩΣ

Τον ζωγράφιζαν ένοπλο, άγριο και φοβερό. Είχε περικεφαλαία στο κεφάλι, θώρακα στο στήθος, ξίφος κρεμασμένο στον μηρό, και δόρυ ή μαστίγιο στο ένα χέρι, και στο άλλο τα ηνία. Ηταν καθισμένος ή όρθιος πάνω στο άρμα, το οποίο το έσερναν οι δύο άγριοι Ιπποι όπως είπαμε, ο Δείμος και ο Φόβος. Αλλοτε έχει την Ενυώ να κρατά τα ηνία, και πίσω από αυτόν την Διχόνια, τον Θυμό, και τη Βοή. Αλλοτε πάλι, απεικονίζεται χωρίς άρμα, μονάχα ένοπλος. Σώζεται ο ΣΤ' ύμνος του Ομήρου στον Αρη, και ο ΞΔ' του Ορφέα. Απεικονίζεται συνήθως πεζός πάνοπλος, και σπανιότερα πάνω σε άρμα, το οποίο σέρνουν τέσσερα άλογα με πύρινη ανάσα, τέκνα του Βορέως και της Ερινύας. Στις μάχες ο Αρης συνοδεύεται από τον Δείμο, τον Φόβο, την Ιριδα, την Ενυώ, τους Κύρους (;) και άλλους δαίμονες του Πολέμου και της Καταστροφής.

ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ ΑΡΕΩΣ

Ιερό χρώμα του το κόκκινο, ιερά ζώα του ο γύπας και ο σκύλος, ιερό του λουλούδι η παπαρούνα, και σύμβολά του τα όποια όπλα (χειρός) και οι αναμένες δάδες. Αλλα επίθετα του Αρη είναι, "Στράτιος" (πολεμικός), "Δημήτριος" (επειδή είχε δύο μητέρες), "Χαλκοθώραξ", "Ανδροφόντης", "Μιαιφόνος", "Μαλερός", "Βροτολοιγός" (από τη φονικότητά του), "Βριήπυος" (φώναζε δυνατά), "Εγχέσπαλος" (φοβερός πολεμιστής) και άλλα.