Ο Ναός του Διός

Ζευ  Πάτερ

Ο Ναός του Δία στέγασε το διάσημο άγαλμα του Δία, που ήταν ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Το Χρυσελεφάντινο άγαλμα ήταν περίπου 13 μέτρα (43 πόδια) και φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Φειδία, στο εργαστήριό του στο χώρο της Ολυμπίας. Του πήρε περίπου δώδεκα χρόνια για να το ολοκληρώσει. Στο κεφάλι του είχε τοποθετημένο ένα στεφάνι από κλαδιά ελιάς. Στο δεξί του χέρι κρατούσε μια Νίκη, τη θεά της νίκης, επίσης κατασκευασμένη από ελεφαντόδοντο και χρυσό, και στο αριστερό του χέρι, ένα σκήπτρο κατασκευασμένο από πολλά είδη μετάλλων, με έναν αετό στην κορυφή του. Τα σανδάλια του ήταν κατασκευασμένα από χρυσό, όπως και ο χιτώνας του. Τα ενδύματα του ήταν σκαλισμένα με ζώα και με κρίνα. Ο θρόνος ήταν διακοσμημένος με χρυσό, πολύτιμους λίθους, έβενο, ελεφαντόδοντο και. Το άγαλμα ήταν το πιο διάσημο καλλιτεχνικό έργο στην Ελλάδα.

Ο Ναός του Δία χτίστηκε από τους Ηλείους με τα έσοδα από την εκποίηση των λαφύρων που απέσπασαν κατά το νικηφόρο πόλεμο εναντίον της Πίσας το 471 π.Χ. Μέχρι τότε ο Δίας λατρευόταν στο ναό της Ήρας, ήταν σύνναος με τη θεά. Έχουμε τη μαρτυρία ότι οι Σπαρτιάτες τοποθέτησαν μια χρυσή ασπίδα ως ανάθημα στο επιστύλιο του ναού μετά από νίκη τους στην Τανάγρα το 457 π.Χ. Άρα ο ναός θα πρέπει να ήταν σχεδόν, αν όχι εντελώς έτοιμος, οπότε χτίστηκε μεταξύ 471 και 457 π.Χ., δηλαδή σε λιγότερο από 15 χρόνια. Ο Ρωμαίος στρατηγός Μόμμιος αφιέρωσε είκοσι μία επιχρυσωμένες ασπίδες αφού λεηλάτησε την Κόρινθο το 146 π.Χ. Είχαν τοποθετηθεί στις μετόπες της ανατολικής μπροστινής πλευράς και στο μισό του ανατολικού μέρους της νότιας πλευράς. Το 426 μ.Χ ο Θεοδόσιος Β' διέταξε την καταστροφή του ιερού, και οι σεισμοί του 522 και του 551 κατέστρεψαν τα εναπομείναντα ερείπια και άφησαν το Ναό του Δία μερικώς μερικώς θαμμένο. Η θέση του αρχαίου ιερού, ξεχασμένου κάτω από τις κατολισθήσεις και τις πλημμύρες προσάμμωσης, εντοπίστηκε το 1766. Το 1829 μία ομάδα Γάλλων, ανάσκαψε μερικώς το ναό του Δία, παίρνοντας πολλά θραύσματα των αετωμάτων του, μαζί της, στο Μουσείο του Λούβρου. Η συστηματική ανασκαφή ξεκίνησε το 1875, υπό τη διεύθυνση του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, και συνεχίζεται, με κάποιες διακοπές, μέχρι σήμερα.

Χτίστηκε το 456 π.Χ. και αποτελεί πρότυπο δείγμα δωρικού ρυθμού. Στις στενές πλευρές είχε 6 κίονες ενώ στις επιμήκεις 13, σύνολο 34 κίονες. Στο ανατολικό αέτωμα υπήρχε η παράσταση του αγώνα μεταξύ Οινομάου καιΠέλοπος ενώ στο δυτικό η θρυλική μάχη μεταξύ Κενταύρων και Λαπιθών. Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσονταν πολλά αναθήματα, μεταξύ αυτών το σημαντικότερο ήταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός ύψους 13 μέτρων που φιλοτεχνήθηκε στην Ολυμπία την δεκαετία του 430 π.Χ. από τον γλύπτη Φειδία.

Ο Ναός του Δία στην Ολυμπία βρίσκεται μέσα στον περίβολο της Άλτεως, στο ιερό που ήταν αφιερωμένο στο Δία, όπου τελούνταν και οι Ολυμπιακοί Αγώνεςκατά την αρχαιότητα. Η συγκεκριμένη τοποθεσία ήταν πιθανότατα τόπος λατρείας από το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου. Η Άλτις, το ιερό άλσος, με το σηκό, τους υπαίθριους βωμούς και τον τύμβο του Πέλοπα, για πρώτη φορά διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια του δέκατου και ένατου αιώνα π.Χ

Ο ναός κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Λίβονα, με σκαλιστές μετόπες και τρίγλυφα, που αποτελούν τη βάση για τα αετώματα που κοσμούνται με τα γλυπτά του αυστηρού ρυθμού, που τώρα αποδίδονται στον « άγνωστο γλύπτη της Ολυμπίας» και το εργαστήριό του. Η κύρια κατασκευή του κτιρίου ήταν από ντόπιο ασβεστόλιθο που ήταν ελκυστικός και κακής ποιότητας, και γι 'αυτό ήταν επικαλυμμένος με ένα λεπτό στρώμα κονιάματος για να του δώσει μια εμφάνιση σαν αυτή του μαρμάρου, από το οποίο ήταν κατασκευασμένος ο γλυπτός διάκοσμος του ναού

Ο πλούσιος γλυπτός διάκοσμος του ναού, από παριανό μάρμαρο, χρονολογείται γύρω στο 460 π.Χ. και αποτελεί ένα από τα εξοχότερα δείγματα του λεγόμενου Αυστηρού Ρυθμού της Πρώιμης Κλασικής γλυπτικής. Στην ανατολική πλευρά το θέμα στο αέτωμα προέρχεται από τον τοπικό μύθο του Πέλοπα, που ήθελε να πάρει γυναίκα του την Ιπποδάμεια, την κόρη του βασιλιά της Πίσας Οινόμαου. Ο Οινόμαος τον προκάλεσε σε αρματοδρομία, την οποία κέρδισε τελικά ο Πέλοπας μαζί με την Ιπποδάμεια και την εξουσία στην Πίσα. Στο αέτωμα του ναού, που προφανώς υμνούσε μυθολογικά την ιστορική νίκη των Ηλείων επί της Πίσας, απεικονιζόταν στο κέντρο ο Δίας σε ρόλο διαιτητή, αριστερά και δεξιά του οι δύο ήρωες με τα άρματά τους. Ο Παυσανίας αναφέρει το γλύπτη Παιώνιο ως δημιουργό των γλυπτών, πρόκειται όμως μάλλον για λάθος.

Ηρακλής και ταύρος της Κρήτης σε μετόπη από το ναό του Δία στην Ολυμπία, περ. 460 π.Χ.

Στο δυτικό αέτωμα παριστάνεται μια θεσσαλική παραλλαγή του θέματος της Κενταυρομαχίας, η απόπειρα απαγωγής των Λαπιθίδων από τους Κενταύρους στο γάμο του Πειρίθου. Κεντρική μορφή είναι εδώ ο θεός Απόλλων. Ο Παυσανίας αναφέρει τον Αλκαμένη ως γλύπτη, πρόκειται όμως και πάλι πιθανότατα για λάθος. Το αέτωμα έφερε επίστεψη από ακρωτήρια, στο κέντρο ένα επίχρυσο άγαλμα Νίκης του γλύπτη Παιωνίου, στα πλάγια από ένα επίχρυσο λέβητα.

Από τις μετόπες μόνο αυτές των δύο στενών πλευρών φέρουν γλυπτό διάκοσμο και αποδίδουν τους Άθλους του Ηρακλή κατ' εντολή του Ευρυσθέα, με τη συμπαράσταση της Αθηνάς (Δωδέκαθλον). Γνωστός ήταν ο ναός και για το λατρευτικό του άγαλμα, το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, έργο του γλύπτη Φειδία από τα χρόνια γύρω στο 430 π.Χ. και ένα από τα Επτά Θαύματα του κόσμου. Στο δάπεδο του πρόναου σώζεται ψηφιδωτό δάπεδο ελληνιστικών χρόνων με παράσταση Τριτώνων.

Το 1997 η ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney, “Ηρακλής” απεικονίζει το Ναό του Δία ως τη μόνη επικοινωνία που είχε ο Ηρακλής με τον πατέρα του, ενώ ο ίδιος είναι ένας θνητός. Ο Δίας επικοινωνεί έχοντας στην κατοχή του το άγαλμα στο εσωτερικό του ναού. Σε ένα επεισόδιο της σειράς κινουμένων σχεδίων, ο Δίας χρησιμοποιεί περαιτέρω αυτή την ικανότητα να αντιμετωπίσει ένα ζήτημα στη Γη, χρησιμοποιώντας το άγαλμα για να επισκεφθεί άλλες πόλεις κοντά στην Αθήνα. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Ολύμπιος Ζευς